Chronische pijn kan een overweldigend en uitputtend deel van het leven worden. Voor velen voelt het als een constante strijd zonder einde. Maar wat als je wist dat jouw brein – de meest complexe en adaptieve computer die we kennen – een sleutelrol speelt in deze pijn? En wat als je die sleutel kunt gebruiken om verandering en verlichting te brengen? Dit is waar neuroplasticiteit om de hoek komt kijken.

Wat is neuroplasticiteit?

Neuroplasticiteit verwijst naar het vermogen van je brein om te veranderen, zich aan te passen en nieuwe verbindingen te maken. Jarenlang werd gedacht dat het brein na de kindertijd statisch en onveranderlijk was, maar moderne neurowetenschappen hebben bewezen dat dit niet waar is. Ons brein blijft ons hele leven in staat om te groeien en zich aan te passen op basis van onze ervaringen, gedachten en gedragingen.

Voor mensen met chronische pijn en/of langdurige (pijn)klachten biedt neuroplasticiteit een krachtige boodschap: pijn wordt niet alleen veroorzaakt door fysieke schade, maar ook door de manier waarop ons brein pijn interpreteert en onthoudt. En dit proces kan worden veranderd.

Chronische pijn en het brein

Bij acute pijn is er meestal een duidelijke oorzaak, zoals een blessure of infectie. Maar bij chronische pijn, die langer dan drie maanden aanhoudt, is er vaak geen duidelijke fysieke schade meer aanwezig. In plaats daarvan wordt de pijn "geprogrammeerd" in het zenuwstelsel. Het brein blijft pijnsignalen uitzenden, zelfs als het oorspronkelijke probleem al is opgelost.

Dit komt doordat chronische pijn als het ware een "gewoonte" wordt voor je zenuwstelsel. Herhaalde pijnsignalen versterken de pijnpaden in je brein, vergelijkbaar met hoe je een pad in een bos steeds duidelijker maakt door het vaker te bewandelen. Deze versterking is een vorm van neuroplasticiteit – maar helaas werkt het in dit geval tegen je.

Hoe neuroplasticiteit kan helpen bij chronische pijn

De kracht van neuroplasticiteit ligt in het feit dat wat is aangeleerd, ook kan worden afgeleerd. Net zoals het brein gewend kan raken aan pijn, kan het ook leren om minder pijnsignalen te sturen.

Hier zijn enkele manieren waarop je neuroplasticiteit kunt gebruiken om chronische pijn te verminderen:

1. Hertrain je brein met positieve focus

Chronische pijn dwingt je vaak om constant op je lichaam te letten en te focussen op wat misgaat. Dit versterkt de pijnpaden in je brein. Door bewust te kiezen om je te richten op positieve ervaringen en momenten zonder pijn, kun je nieuwe neurale verbindingen creëren die deze pijnpaden uitdagen.

2. Mindfulness en meditatie

Mindfulness helpt je om pijn te observeren zonder oordeel, in plaats van erdoor opgeslokt te worden. Onderzoek heeft aangetoond dat meditatie het brein kan veranderen en pijnsignalen kan verminderen. Het creëert rust in het zenuwstelsel en helpt je om minder reactief te worden op pijn.

3. Visualisatietechnieken

Stel je voor dat je zenuwen en hersenen weer ontspannen en pijnvrij functioneren. Visualisatie kan je brein trainen om te geloven dat het lichaam gezond is, wat helpt om de intensiteit van pijnsignalen te verlagen.

4. Beweging en oefentherapie

Regelmatige beweging, zelfs als het zacht of beperkt is, kan het brein leren dat beweging niet gevaarlijk is. Dit helpt bij het afbreken van het verband tussen activiteit en pijn. Beweging stimuleert ook de aanmaak van endorfines, de natuurlijke pijnstillers van het lichaam.

De rol van emoties en overtuigingen

Je emoties en overtuigingen spelen een belangrijke rol in hoe je brein pijn verwerkt. Angst, stress en negatieve overtuigingen over je pijn kunnen de pijnpaden versterken. Het aanpakken van deze emotionele componenten – bijvoorbeeld door therapie, journaling of ontspanningstechnieken – kan je brein helpen om andere signalen te sturen.

De wetenschap 

Het idee dat chronische pijn kan worden verminderd door je brein te hertrainen, is niet alleen een optimistische gedachte; het is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Studies hebben aangetoond dat neuroplasticiteit een krachtig hulpmiddel is in pijnrevalidatie. Programma’s zoals Tension Myositis Syndrome (TMS)-therapie en technieken zoals graded exposure en neurofeedback zijn specifiek ontworpen om chronische pijnpaden in het brein te doorbreken.

Conclusie: Jij hebt de regie

Neuroplasticiteit leert ons dat chronische pijn niet het einde van de weg hoeft te zijn. Het biedt hoop dat je brein kan veranderen en je lichaam kan herstellen. Het vergt tijd, consistentie en een open geest, maar de mogelijkheden zijn eindeloos.

Durf te geloven in de kracht van verandering – het zit in jou.

Groet,

Team CPC®